Ιώβ- Joseph Roth
ΙΩΒ- Joseph Roth
H πίστη είναι μια ιδιότητα που δόθηκε στον άνθρωπο, για να επιβιώνει, όπως στα θηρία δόθηκαν τα νύχια, οι κοκάλινες φολίδες η το κεντρί για να προστατεύονται από τους κυνηγούς τους. Και από όλα τα είδη πίστης το πιο δυνατό, σε χρόνους και τόπους το πιο διαδεδομένο, είναι η πίστη στο Θεό… Μα και από το είδος αυτό ξεχωρίζει μια πίστη ιδιαίτερη, και ιδιόρρυθμη, σαν μαγικό ξόρκι στον φεγγαροχτυπημένο και γι αυτό πανίσχυρη, αδιαπέραστη. Είναι η πίστη κατά Μέντελ, του ήρωα του ΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ στη νουβέλα του, Ιώβ.
Είναι μια πίστη συμπυκνωμένη, ταπεινή, συχνά ταπεινωμένη, επιδιώκοντας κάποτε την αυτοταπείνωση, που δεν ρωτά, δεν αναρωτιέται, όχι γιατί ασπάζεται το πίστευε και μη ερεύνα, αλλά γιατί γνωρίζει με βεβαιότητα, πόσο μάταιο είναι να ψάχνει κανείς την ανώτερη βούληση. Περιφρονεί και αγνοεί την διαμεσολάβηση των παπάδων και των ραβίνων σαν άχρηστη , αχρείαστη και εν πολλοίς επιβλαβή για τη σχέση πιστού- θείου. Είναι ένας προσωπικός κώδικας ευλάβειας και επιλεκτικής μοιρολατρίας. Αυτή η πίστη είναι τόσο προσωποπαγής που το θειο που περιβάλει τον Θεό εξαφανίζεται , ο ίδιος γίνεται ένα πρόσχημα … το σημαντικό εν τέλει για τους Μέντελ του Κόσμου, είναι μια στάση καρτερίας, εσωτερικής απ/αντοχής και εξωτερικής προσαρμοστικότητας.
Στραμμένος προς στο χώμα που πατά είναι ο πιστός άνθρωπος, στα ζώα που τον ζουν, σ`όλα τα απλά, υλικά που τον περιβάλουν, ευχαριστεί και ταπεινο-φρονεί. Πρόκειται για μια πίστη των φτωχών και των καταφρονεμένων , τόσο κοντά στη γη, που ο ορίζοντας χαμηλώνει και εκεί συναντά κανείς στενοκεφαλιά ανάμικτη με γενναιοδωρία, καλοσύνη μαζί με σκληράδα.
Όταν αυτός ο πιστός κάποτε αγανακτεί και εξεγείρεται απέναντι στο μοναδικό Θεό, τότε η γη τρίζει, και η θάλασσα χωρίζεται, τι πιο τραγικό από τον βράχο της πίστης να τον βλέπουμε να θρυμματίζεται!
Και τι πιο ειδικός από τονΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ να μας δείξει τον τύπο του ευλαβικού, απλού εβραίου! Αυτος είναι ο αγαθός άνθρωπος Μέντελ, ο καρτερικός Ιώβ! Ο καλός στοχαστικός εβραίος Γιόζεφ Ρότ!
Ο ΙΩΒ-η ιστορία ενος απλού ανθρώπου, έρχεται από ένα τοπίο που δεν υπάρχει πια, τουλάχιστον στη Ευρώπη. Μας περιγράφεται ένας τύπος ανθρώπου που δυσκολεύεται ο σύγχρονος δυτικός νους να τον αντιστοιχίσει , να τον καταλάβει. Ο Γ. ΡΟΤ μας ανοίγει την πόρτα να μπούμε σε ένα κόσμο και μια εποχή όπου κάθε τι και κάθε άτομο έχει την αξία και τη θέση του, αυτό είναι το επίτευγμα της μαγικής γραφής του ΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ
Αυτός , λοιπόν ο Γ.ΡΟΤ έχει δυο μεγάλες αρετές:
Η πρώτη είναι ότι έχει να μας πει ιστορίες, ιστορίες που ξεπηδούν από μέσα του με φυσικό και αβίαστο τρόπο. Είναι ένας παραμυθάς! Τόνε φαντάζομαι εκεί πάνω στο παράδεισο των παραμυθάδων (είναι σίγουρο ότι εκεί έχει πάει), να έχει μαζεμένους γύρω του ένα σωρό γραφιαδες σαν και εκείνον και μαζί τα χερουβείμ και σεραφείμ και τους αρχάγγελους να τους διηγείται ιστορίες από τη βαθιά, γριά, κεντρική Ευρώπη που τόσο καλά ήξερε και αγαπούσε.
Η δεύτερη αρετή του είναι η τιμιότητα, η συμπόνια και η τρυφερότητα που φτιάχνει το κόσμο του και τους ανθρώπους που τον κατοικούν. Και για αυτό είναι τόσο συγκινητικός. Δεν υπάρχει κακός στον σ` αυτό το κόσμο όπου μόνο κακά συμβαίνουν, αυτό το θαύμα το καταφέρνει η σοφή, λεπτή, ουμανιστική πέννα του ΓΙΟΖΕΦ ΡΟΤ . Χωρίς ίχνος διανουμενισμού, πόζας, άποψης, ενδοσκόπησης, ότι δηλαδή καταστρέφει το μυθιστόρημα και ξενερώνει τους θνητούς αναγνώστες
Και αν τελικά ο Ιώβ δεν είναι το αριστούργημα του, (στο δεύτερο μέρος έχει αρκετές αδυναμίες και ευκολίες στη πλοκή που δεν είναι του επιπέδου ενός Ροτ), ας είναι, ο ίδιος παραδέχτηκε ότι το έγραψε τύφλα στο μεθύσι…. Αν κάτι κατά τη γνώμη μου, λείπει και το αδυνατίζει είναι η απουσία του υποδόριου μαύρου , παιγνιώδους χιούμορ που υπάρχει πιο έντονα σε άλλα του γραπτά.
Ο Γ. ΡΟΤ πέθανε το 1939 στο Παρίσι, βουτηγμένος στο αλκοόλ. Τυχερός! Αν σκεφτεί κανείς τι θα του επιφύλασσε η μοίρα, αν ζούσε και τον παράσερνε ο καλπασμός της αφηνιασμένης, βάρβαρης ιστορίας. Έχοντας πρόσφατο το διάβασμα ενός άλλου Εβραίου (levi-primo), ενός επιζήσαντα του Άουσβιτς, συνειδητοποίησα πόσο διαφορετικοί συγγραφείς ήταν αυτοί οι δυο και την ίδια στιγμή πόσο όμοιοι. Αυτοί που ταπεινώθηκαν και καταδιώχτηκαν και δεν έχασαν το κριτικό, καρτερικό πνεύμα τους, μήτε τη πίστη τους στα ανθρώπινα ,κέρδισαν σε σοφία και φυσικά την απέραντη αγάπη και εκτίμηση μας, όσων επιμένουν να διαβάζουν την Πραγματική Ιστορία του Κόσμου.
Soni Ke Kala 5Nov2013
...Δεν είχε τέλος το νερό. Ήταν αιώνιο. Ο Μέντελ συνειδητοποίησε ότι το είχε πλάσει ο θεός. Το είχε βγάλει από την ανεξάντλητη μυστική πηγή του. Τώρα κυμάτιζε ανάλαφρα ανάμεσα στις στεριές. Βαθιά στο πάτο του κολυμπούσε ο Λεβιάθαν, το ιερό ψάρι, που τη μέρα της κρίσης θα χόρταινε με το κρέας του τους δίκαιους και ευλαβείς. Νεπτουν το λέγαν το καράβι, πάνω στο οποίο στέκονταν ο Μέντελ. Ήταν μεγάλο καράβι. Μα σε σύγκριση με το Λεβιάθαν και την απέραντη θάλασσα, με τον ουρανό και τη σοφία του αιωνίου Θεού, ήταν ένα καρυδότσουφλο. Όχι, ο Μέντελ δεν ένοιωθε φόβο. Καθησύχασε τον ναύτη, αυτός, ένας κοντούλης μαυριδερός εβραίος, πάνω σε ένα τεράστιο καράβι, μπροστά στον αιώνιο ωκεανό. Υστέρα έκανε μίση στροφή και μουρμούρισε την ευχή που πρέπει να λέει κανείς όταν αντικρίζει τη θάλασσα. Στριφογύρισε γύρω από τον εαυτό του σκορπίζοντας τη λέξη λέξη στα πράσινα κύματα: «ευλογημένος συ Κύριε, αιώνιε, που έπλασες τις θάλασσες και τα πελάγη και χώρισες τις στεριές!»
Εκείνη τη στιγμή ήχησαν οι σειρήνες. Οι μηχανές μούγκρισαν. Κι ο αέρας, το καράβι, οι άνθρωποι άρχισαν να τρέμουν. Μόνο ο ουρανός έμεινε ακίνητος και γαλανός, γαλανός και ακίνητος.
σελ113
JOSEPH ROTH/ ΙΩΒ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΠΛΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ/Εκδόσεις ΑΓΡΑ,agra publications./joseph-roth. Ιούλιος 2013
